The Holiday Heart Attack

Onder Amerikaanse cardiologen zijn de begrippen ”Merry Christmas Coronary” en ”Happy New Year Heart Attack” niet onbekend. Het blijkt namelijk dat de incidentie van hartaanvallen toeneemt in de decembermaanden. De vragen die elke leergierige hulpverlener zich nu stelt: hoe kan dit en hoe voorkomen we dit? 

Oliebollen, kruiden en wijn 
Tijdens de decembermaanden verandert ons voedingspatroon: Sinterklaas brengt ons pepernoten en oliebollenkraampjes spruiten uit de grond. Dit heeft een weerwerking op onze gezondheid. Hier als voorbeelden bespreken we de effecten van vet, zout en alcohol. Het vele vettige (of eigenlijk hoog-calorische) eten dat we gewend zijn tijdens de kerst kan leiden tot ophoping van lichaamsvet. Met name het abdominale viscerale vet geeft pro-inflammatoire cytokines af. Deze zorgen voor systemische inflammatie, endotheeldisfunctie en vasoconstrictie. Dit leidt tot een verhoogde hartarbeid. Bovendien nuttigen we over het algemeen meer zout, waardoor het vasculaire volume toeneemt. Ook dit verhoogt de belasting op het hart. Ten slotte draagt alcoholconsumptie mogelijk bij aan de cardiovasculaire problematiek: alcoholinname verhoogt de hoeveelheid plasma catecholamines en draagt bij aan een acute toename in bloeddruk en hartslag.

Toegenomen emotionele stress
De kerstdagen draaien om gezelligheid en ontspanning. Toch brengt het voor sommigen veel stress met zich mee. Gezien het effect van stress op de HPA-as en dus op het cardiovasculaire systeem, is het verband met hartproblemen niet ondenkbaar. Oorzaken voor stress zijn bijvoorbeeld dat mensen soms moeten omgaan met familieleden en kennissen die ze weinig of niet graag zien, veel geld uitgeven aan cadeau’s en reizen, en organisatorische stress ondervinden.

Ademhalingsproblemen 
In de wintermaanden neemt het aantal gevallen van luchtweginfecties en koorts toe. De open haarden en kampvuren die we soms aansteken geven bovendien deeltjes af die de luchtwegen kunnen irriteren. Blootstelling aan dergelijke luchtvervuilers en infectieziekten houdt verband met een toename in bloeddruk en cardiale problematiek.

Het koude weer 
Kou houdt een direct verband met hartstilstand. Dit is te verklaren als volgt: in koude omgevingen is het belangrijk dat bloedvaten samentrekken, zodat warmteverlies geminimaliseerd wordt. Hiervoor dienen de cutane koude-gevoelige thermoreceptoren. Deze stimuleren na detectie van kou direct het sympathische zenuwstelsel. Deze zorgt dan weer voor cardiovasculaire stimulatie. In andere woorden: kou verhoogt de hartarbeid. Ook kou is dus een potentiële verklaring voor de holiday heart attack. Het is dan ook aan te raden voor hoog-risico individuen om niet in de winter intensieve arbeid buiten te verrichten.

Wat kunnen we doen om onze medeburgers te beschermen? 
Houd je telefoonmeldingen aan, ook tijdens de feestdagen. Zonodig kun je dan opgepiept worden, als je geregistreerd bent als burgerhulpverlener (ben je dat niet, dan kun je dit regelen op hartslagnu.nl). Eet gezond, kleed je warm en vermijd luchtvervuiling. Maar vooral: geniet ervan en neem je rust!

Bronnen:

• Kloner A R. The ”Merry Christmas Coronary” and ”Happy New Year Heart Attack” Phenomenon. Circulation 2004;110:3744-3745 
• Stathopoulou V M et al. The effects of cold and exercise on the cardiovascular system. Heart 2014;0:1-13